Harmonizacja prawa unijnego postępuje. TSUE od dawna podkreślał, że wyrazem swobody przedsiębiorczości winno być umożliwienie różnego rodzaju typów operacji transgranicznych. Przyjęty projekt ustawy o zmianie kodeksu spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw wdraża unijną dyrektywę w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek. Wydaje się, że w szczególności do podziałów nowe rozwiązania mogą w praktyce znaleźć znaczące grono zainteresowanych. Oto jakie są podstawowe zasady przyjętego rozwiązania dotyczącego podziału transgranicznego.
18 kwietnia rząd przyjął projekt ustawy o zmianie kodeksu spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw i skierował go do Sejmu. Regulacja stanowi kolejny etap implementacji tzw. unijnego pakietu prawa spółek, w szczególności dyrektywy 2019/2121 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 listopada 2019 r. zmieniająca dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek. Stanowi to też implementacje zmian będących konsekwencją wyroku TSUE z dnia 25 października 2017 r. w sprawie C-106/16 Polbud.
Planowane zmiany zmierzają do umożliwienia i harmonizacji w zakresie operacji transgranicznych na rynku unijnym – transgranicznych podziałów, przekształceń i połączeń.
Podział transgraniczny może być dokonany przez przeniesienie majątku spółki dzielonej na nowo zawiązaną spółkę lub spółki. Nie ma zatem możliwości na dokonanie podziału do spółki istniejącej. Nie ma jednak ograniczeń w zakresie typu podziału do nowej spółki – może być to również podział przez wydzielenie lub wyodrębnienie, co jednocześnie umożliwia dalsze kontynuowanie działalności przez dotychczasową spółkę dzieloną.
Co do zasady podział transgraniczny jest podobny do dotychczasowego procesu połączenia transgranicznego, znanego już na gruncie Kodeksu spółek handlowych.
Składa się z czterech głównych etapów:
Do dnia otrzymania zaświadczenia o zgodności podziału transgranicznego z prawem krajowym podział transgraniczny podlega prawu państwa siedziby spółki dzielonej. Potem - prawu państwa siedziby spółki nowo zawiązanej, która ma powstać z wydzielenia.
Odrębnie ustalana jest właściwość dla spraw związanych z ochroną wspólników w związku z podziałem transgranicznym: te podlegają prawu i wyłącznej jurysdykcji sądu właściwego według siedziby spółki dzielonej.
Podział transgraniczny w pierwszym etapie, etapie menedżerskim, wymaga przygotowania planu podziału.
Katalog informacji, które muszą znaleźć się w planie podziału transgranicznego jest znacznie szerszy od krajowego podziału. Zgodnie z projektem, plan podziału musi zawierać co najmniej:
1) formę prawną, firmę i siedzibę statutową spółki dzielonej oraz oznaczenie jej rejestru i numer spółki w rejestrze;
2) formę prawną, firmę i siedzibę statutową proponowane dla nowo zawiązanej spółki lub spółek;
3) stosunek wymiany udziałów lub akcji lub innych papierów wartościowych i wysokość ewentualnej dopłaty w gotówce, chyba że nie dochodzi do takiej wymiany;
4) w przypadku podziału przez wyodrębnienie informację o liczbie i wartości udziałów lub akcji w spółkach nowo zawiązanych obejmowanych przez spółkę dzieloną;
5) warunki dotyczące przyznania udziałów lub akcji lub innych papierów wartościowych w spółkach nowo zawiązanych lub w spółce dzielonej;
6) proponowany harmonogram podziału transgranicznego;
7) prawdopodobne skutki podziału transgranicznego dla stanu zatrudnienia
8) dzień, od którego udziały lub akcje lub inne papiery wartościowe uprawniają do uczestnictwa w zysku, oraz szczególne warunki mające wpływ na to uprawnienie;
9) dzień lub dni, od których czynności spółki dzielonej będą uważane, dla celów rachunkowości, za czynności dokonywane na rachunek spółki lub spółek nowo zawiązanych, z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości;
10) szczególne korzyści przyznane członkom organów spółki dzielonej;
11) inne prawa przyznane przez spółkę lub spółki nowo zawiązane wspólnikom spółki dzielonej lub uprawnionym z papierów wartościowych innych niż udziały lub akcje spółki dzielonej;
12) projekt umowy albo statutu, albo aktu założycielskiego spółki, zgodnie z prawem właściwym dla spółki powstałej w wyniku podziału transgranicznego, oraz projekt zmian umowy albo statutu spółki dzielonej w przypadku podziału przez wydzielenie albo wyodrębnienie;
13) procedury, według których zostaną określone zasady udziału pracowników w ustaleniu ich praw uczestnictwa w organach spółki lub spółek nowo zawiązanych, zgodnie z odrębnymi przepisami;
14) dokładny opis składników majątku (aktywów i pasywów) oraz zezwoleń, koncesji lub ulg spółki dzielonej oraz oświadczenie dotyczące sposobu ich rozdziału między spółkę lub spółki nowo zawiązane lub ich zachowania przez spółkę dzieloną w przypadku podziału przez wydzielenie albo wyodrębnienie, w tym postanowienia dotyczące zakwalifikowania aktywów lub pasywów nieprzypisanych w planie podziału transgranicznego, takich jak aktywa lub pasywa nieznane w chwili sporządzania planu podziału transgranicznego;
15) informacje na temat wyceny aktywów i pasywów przyznawanych każdej spółce uczestniczącej w podziale transgranicznym;
16) dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych spółki dzielonej, wykorzystanych do ustalenia warunków podziału transgranicznego, z uwzględnieniem przepisów ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości;
17) podział między wspólników spółki dzielonej udziałów lub akcji lub innych papierów wartościowych spółki lub spółek nowo zawiązanych lub spółki dzielonej oraz kryterium będące podstawą takiego podziału, chyba że nie jest wymagany;
18) cenę odkupu;
19) zabezpieczenia proponowane wierzycielom;
20) warunki wykonywania praw wierzycieli, pracowników i wspólników oraz adres strony internetowej, na której można bezpłatnie uzyskać informacje na temat tych warunków.
Dodatkowo, Zarząd spółki dzielonej będzie musiał sporządzić sprawozdanie dla wspólników i pracowników wyjaśniające podstawy prawne i uzasadniające ekonomiczne aspekty podziału transgranicznego, w tym wyjaśniające skutki tego podziału dla pracowników oraz dla przyszłej działalności spółki (chyba że są to przypadki, w których to sprawozdanie nie jest wymagane).
Plan podziału transgranicznego będzie opiniowany przez biegłego, chyba że dotyczyć będzie spółki jednoosobowej lub gdy wspólnicy wyrażą zgodę na jego niewykonywanie.
Zarówno wspólnicy jak wierzyciele i pracownicy muszą być zawiadomieni o planowanym podziale i o możliwości złożenia spółce uwag dotyczących planu podziału transgranicznego a informacja o tym (wraz z planem) powinna być złożona do sądu. Dopiero miesiąc od wpisania wzmianki w tym zakresie jest możliwość podjęcia uchwały o podziale. Alternatywnie, spółka ma możliwość złożenia informacji do sądu, że udostępniła te dane publicznie np. na swojej stronie internetowej.
Po dopełnieniu formalności spółki uczestniczące w podziale będą musiały podjęć uchwały o podziale transgranicznym. Uchwała o podziale transgranicznym wymaga większości trzech czwartych głosów, reprezentujących co najmniej połowę kapitału zakładowego, chyba że umowa albo statut spółki przewiduje surowsze warunki dla wymaganej większości. Uwaga: nie można wprowadzić surowszych warunków niż 90% głosów. Takie zastrzeżenie będzie nieważne.
Co istotne i o czym należy zawsze pamiętać, wierzyciel spółki dzielonej może w terminie miesiąca od dnia ujawnienia lub udostępnienia planu podziału transgranicznego żądać zabezpieczenia swoich roszczeń, które nie stały się wymagalne w chwili ujawnienia lub udostępnienia tego planu, jeżeli uprawdopodobni, że ich zaspokojenie jest zagrożone przez podział. Wniosek taki nie wstrzymuje wydania zaświadczenia, ale może prowadzić do sporu, którego rozstrzygnięcie będzie leżało w gestii sądu, a od wykonania zabezpieczenia będzie uzależniona skuteczności podziału transgranicznego.
„W razie sporu sąd właściwy według siedziby spółki dzielonej rozstrzyga o udzieleniu zabezpieczenia roszczeń wierzyciela, które powstały przed dniem ujawnienia lub udostępnienia planu podziału transgranicznego, na wniosek wierzyciela, złożony w terminie trzech miesięcy od dnia ujawnienia lub udostępnienia tego planu.”
Motyw 23 dyrektywy 2019/2121 dodatkowo precyzuje, że przy ocenie zabezpieczeń właściwy organ powinien uwzględnić, czy roszczenie wierzyciela wobec spółki ma co najmniej równoważną wartość i co najmniej współmierną jakość kredytową jak przed operacją transgraniczną i czy roszczenia można dochodzić w ramach tej samej jurysdykcji.
Jeżeli roszczenie wierzyciela spółki dzielonej nie zostanie zaspokojone przez spółkę, której przypisane jest zobowiązanie w planie podziału transgranicznego, pozostałe spółki, na które został przeniesiony majątek oraz – w przypadku podziału przez wydzielenie lub wyodrębnienie – spółka dzielona, odpowiadają solidarnie wraz ze spółką, której przypisano to zobowiązanie. Odpowiedzialność ta jest ograniczona do wartości aktywów netto przyznanych każdej spółce uczestniczącej w podziale w dniu wyodrębnienia/podziału.
Za zobowiązania spółki dzielonej, nieprzypisane w planie podziału transgranicznego spółkom nowo zawiązanym, spółki te, a w przypadku podziału przez wydzielenie albo wyodrębnienie, również spółka dzielona, odpowiadają solidarnie.
Jeżeli majątek przejmowany stanowi ZCP, to spółki powstałe w wyniku podziału wstępują, we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki spółki dzielonej pozostające w związku z przydzielonymi im w planie podziału składnikami majątku.
Jeżeli majątek nie stanowi ZCP, to spółki nowo zawiązane odpowiadają solidarne za zobowiązania podatkowe (powstałe do dnia wydzielenia) spółki dzielonej całym majątkiem, z ograniczeniem do wartości netto nabytych aktywów.
Tak jak było dotychczas w połączeniach transgranicznych, Zarząd spółki składa wniosek do sądu rejestrowego o wydanie zaświadczenia o zgodności z prawem polskim podziału transgranicznego w zakresie procedury podlegającej temu prawu. Wniosek taki będzie musiał zawierać szereg dokumentów, w tym samą uchwałę o podziale transgranicznym.
Istotnym novum jest to, że wraz z wnioskiem o wydanie zaświadczenia należy złożyć wniosek do właściwego organu podatkowego o wydanie opinii zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowa.
>>> Przeczytaj więcej o uzyskiwaniu zaświadczenia od organu podatkowego <<<
Po otrzymaniu zaświadczeń, Zarząd spółki nowo zawiązanej zgłasza podział do sądu rejestrowego. Sąd przyjmuje zaświadczenie o zgodności z prawem podziału transgranicznego wydane przez właściwy organ jako ostateczne potwierdzenie należytego dopełnienia procedur i formalności w zakresie procedury podlegającej prawu właściwemu dla spółki dzielonej.
Jeżeli plan odpowiednio połączenia, połączenia transgranicznego, podziału albo przekształcenia złożono w sądzie rejestrowym przed dniem wejścia w życie ustawy, do postępowań łączeniowych, podziałowych albo przekształceniowych stosuje się przepisy w brzmieniu dotychczasowym. Zatem w szczególnie w odniesieniu do połączeń transgranicznych, możliwych na bazie dotychczasowych przepisów, warto przyspieszyć działania - w przeciwnym
===========================
