18 kwietnia 2023 roku rząd przyjął projekt ustawy o zmianie kodeksu spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (numer z wykazu UC123) i skierował go do Sejmu celem dalszych prac. Zgodnie z planowanymi zmianami do polskiego systemu prawnego ma być wprowadzony nowy typ podziału – podział przez wyodrębnienie (ang. division by separation). W praktyce może on często wykorzystywany, szczególnie do transakcji mających za przedmiot zorganizowaną część przedsiębiorstwa.
Podział przez wyodrębnienie, gdy już stanie się częścią polskiego porządku prawnego, będzie ubocznym efektem wdrażania pakietu zmian związanych z transgranicznymi czynnościami podziału, przekształceń czy połączeń.
Art. 160b pkt 4 lit. c dyrektywy 2017/1132, dodany w dyrektywie 2019/2121, przewiduje nowy typ podziału spółki, który dotychczas nie występuje w prawie polskim. Podział ten polega na przeniesieniu części aktywów i pasywów spółki dzielonej na jedną lub więcej spółek przejmujących w zamian za emisję na rzecz spółki dzielonej udziałów lub akcji w spółce nowo zawiązanej.
Wprowadzenie nowych rodzajów transformacji transgranicznych spółek do Kodeksu spółek handlowych stało się impulsem do dokonania rewizji krajowych rodzajów transformacji spółek. Taki typ podziału występuje w prawie niemieckim (art. 123 ust. 3 Umwandlugsgesetz). Dyrektywa określa ten podział terminem angielskim: “division by separation” (zaś podział przez wyodrębnienie to “partial division”).
Różnica z dotychczasowym podziałem przez wydzielenie polega na tym, że to spółka dzielona obejmuje udziały w spółce, do której przenoszona jest część majątku spółki dzielonej.
Przy podziale przez wydzielenie, to wspólnicy spółki dzielonej otrzymywali udziały w podmiocie, na który został przeniesiony majątek.
W uzasadnieniu do proponowanych zmian podano następujące argumenty za wprowadzeniem nowego typu podziału:
"1) brak uwzględnienia nowego typu podziału w przepisach dotyczących krajowych transformacji prowadziłby do zjawiska odwrotnej dyskryminacji polskich podmiotów. Z uwagi na zasadę numerus clausus typów transformacji nie byłoby możliwe uniknięcie tego zjawiska w procesie stosowania prawa;
2) wprowadzenie tożsamych typów transformacji w wymiarze krajowym i transgranicznym zwiększy konkurencyjność polskich podmiotów na rynku wewnętrznym oraz atrakcyjność polskiego rynku dla przedsiębiorców zagranicznych;
3) wprowadzenie nowego typu wewnątrzkrajowych reorganizacji spółek zwiększy elastyczność działania tych podmiotów, co jest szczególnie istotne w sytuacji, gdy reorganizacja ma na celu restrukturyzację spółki. Wyprowadzenie do odrębnej spółki nierentownych dotychczas części przedsiębiorstwa spółki może być podyktowane potrzebą oddłużenia i umożliwienia rozwoju pozostałym częściom przedsiębiorstwa;
4) w odróżnieniu od zwykłego wniesienia aportu w przypadku podziału przez wyodrębnienie dochodzi do transferu w drodze sukcesji uniwersalnej, co stanowi istotne uproszczenie w stosunku do zwykłego wniesienia aportu. Podział przez wyodrębnienie również może, zatem wiązać się ze zredukowaniem ciężarów formalnych;
5) wprowadzenie nowego typu podziału w wymiarze krajowym może również zwiększyć elastyczność w zakresie zapobiegania praktykom monopolistycznym. Konieczność podziału spółki może, bowiem być następstwem stwierdzenia przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów praktyki monopolistycznej."
W szczególności nowy typ podziału będzie przydatny przy budowaniu struktur holdingowych, w tym w wypadkach gdy wydzielana część stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa. Dotychczas operacja taka dokonywana była poprzez aport majątku do spółki-córki. Przewaga podziału jest jednak ogromna w kontekście operacyjnej łatwości dokonania takiej transakcji i jest związana z sukcesją generalną, której nie ma przy aportach.
Zgodnie z zasadami dotyczącymi podziałów: „Spółki przejmujące lub spółki nowo zawiązane powstałe w związku z podziałem wstępują z dniem podziału bądź z dniem wydzielenia albo z dniem wyodrębnienia w prawa i obowiązki spółki dzielonej, określone w planie podziału.” (podaję już brzmienie z projektu do zmian KSH)
Dotyczy to również koncesji, zezwoleń, know-how, referencji.
"Na spółkę przejmującą lub spółkę nowo zawiązaną powstałą w związku z podziałem przechodzą z dniem podziału bądź z dniem wydzielenia albo z dniem wyodrębnienia w szczególności zezwolenia, koncesje oraz ulgi, pozostające w związku z przydzielonymi jej w planie podziału składnikami majątku spółki dzielonej, a które zostały przyznane spółce dzielonej, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi stanowi inaczej.”
Podział pozwala również bez problemów wejść w uprawnienia procesowe.
„Spółka, która w toku postępowania o prawo objęte przeniesionym majątkiem, nabyła w wyniku podziału przez wydzielenie albo podziału przez wyodrębnienie część majątku spółki dzielonej, wstępuje do postępowania o to prawo w miejsce spółki dzielonej bez potrzeby uzyskania zgody strony przeciwnej.”
Planowo, podział przez wyodrębnienie będzie korzystał z szeregu uproszczeń w stosunku do innych typów podziału. Uproszczony będzie plan podziału, nie będzie konieczność przygotowania sprawozdania uzasadniające podział spółki, jego podstawy prawne i ekonomiczne, nie będzie musiał być poddany ocenie biegłego w zakresie poprawności i rzetelności (choć w innym zakresie będzie aport badany gdy będzie to dotyczyło spółki akcyjnej).
Tak jak w przypadku podziału przez wydzielenie, wyodrębnienie będzie mogło być dokonane z kapitałów własnych spółki innych niż kapitał zakładowy (co jednoznacznie upraszcza całą procedurę, gdyż nie ma konieczności obniżania kapitału zakładowego spółki dzielonej).
===========================
