Od 15 września tego roku w polskim systemie prawnym funkcjonują nowe przepisy umożliwiające transgraniczne przekształcenia. Umożliwiają one zmianę kraju siedziby spółki przy zachowaniu pełnej kontynuacji praw i obowiązków przekształcanego podmiotu – z jego historią, know-how i kontraktami.
Warto rozpocząć od wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie Polbud - Wykonawstwo sp. z o.o. z 25 października 2017 r. (C‑106/16). Ten precedens stanowił kluczowy punkt wyjścia dla kształtowania sytuacji polskich przedsiębiorców chcącym zmienić przenieść siedzibę do innego kraju UE. Trybunał Sprawiedliwości UE potwierdził w swoim orzeczeniu, że swoboda przedsiębiorczości spółek wewnątrz Unii Europejskiej obejmuje prawo takich spółek do przekształcenia się w spółki prawa innego państwa członkowskiego, pod pewnymi warunkami.
Na bazie tego wyroku spółki miały zatem możliwość dokonania przenosin do innego kraju, jednak dokonywało się to przez likwidację spółki. Nowe przepisy zdecydowanie zatem ułatwiają tę czynność i wpływają na pewność prawa oraz skutków takiej operacji, w szczególności związanych z sukcesją prawną, czy zabezpieczeniem interesów pracowników, wspólników czy wierzycieli.
Nowe przepisy umożliwiają transgraniczne przekształcenia spółkom kapitałowym: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.), spółka akcyjna (SA) oraz prosta spółka akcyjna, a także spółce komandytowo-akcyjnej.
Podstawowym elementem przekształceń transgranicznych jest określenie prawa właściwego. To na tej podstawie determinowane będzie jakie dokumenty musi skompletować spółka i z jakimi zagadnieniami przyjdzie jej się mierzyć.
Zgodnie z dyrektywą UE jak i polskimi przepisami, przed dniem otrzymania zaświadczenia o zgodności przekształcenia transgranicznego z prawem krajowym, przekształcenie to podlega prawu państwa, w którym znajduje się siedziba spółki przekształcanej.
Po uzyskaniu takiego zaświadczenia, dalsza procedura podlega prawu państwa, w którym ma znajdować się siedziba spółki przekształconej.
Plan przekształcenia transgranicznego jest kluczowym dokumentem tego procesu i musi zawierać szereg elementów, takie jak forma prawna i siedziba spółki przekształcanej i przekształconej, projekt umowy lub statutu, harmonogram przekształcenia, prawa przyznane wspólnikom, zabezpieczenia roszczeń wierzycieli, korzyści dla członków organów spółki i wiele innych.
Kolejnym dokumentem, który należy przygotować jest sprawozdanie zarządu.
Zarząd spółki przekształcanej jest odpowiedzialny za sporządzenie sprawozdania wyjaśniającego podstawy prawne i ekonomiczne aspekty przekształcenia transgranicznego. To dokument, który ma na celu dostarczenie informacji zarówno wspólnikom, jak i pracownikom spółki.
Sprawozdanie przeznaczone dla wspólników musi zawierać informacje dotyczące m.in. ceny odkupu udziałów, skutków przekształcenia dla wspólników oraz ich uprawnień i środków prawnych.
Natomiast sprawozdanie dla pracowników powinno koncentrować się na skutkach przekształcenia dla stosunków pracy oraz środkach ochrony tych stosunków.
Warto również zwrócić uwagę na kwestię odkupu udziałów przez wspólników, którzy głosowali przeciwko uchwale o przekształceniu. Mają oni prawo zażądać odkupu swoich udziałów.
Wspólnik, który złożył żądanie odkupu i nie zgadza się na cenę odkupu, może wnieść powództwo o dodatkowe wynagrodzenie pieniężne w terminie dwóch tygodni od dnia podjęcia uchwały o przekształceniu transgranicznym. Co ważne z punktu widzenia pozostałych wspólników i samej spółki, wniesienie powództwa nie wstrzymuje odkupu ani rejestracji przekształcenia transgranicznego.
Wierzyciel spółki przekształcanej może w terminie miesiąca od dnia ujawnienia lub udostępnienia planu przekształcenia transgranicznego żądać zabezpieczenia swoich roszczeń, które nie stały się wymagalne w chwili ujawnienia lub udostępnienia tego planu, jeżeli uprawdopodobni, że ich zaspokojenie jest zagrożone przez przekształcenie.
Wprowadzono też istotne udogodnienie dla wierzycieli – aż przez dwa lata od dnia przekształcenia wierzyciele, których roszczenia powstały przed ujawnieniem lub udostępnieniem planu przekształcenia transgranicznego, mogą dochodzić swoich roszczeń przed sądem właściwym według siedziby spółki przekształcanej. Nie ma zatem ryzyka, że będą musieli dochodzić swoich praw np. na drugim krańcu Europy.
Zarząd spółki przekształconej musi złożyć wniosek o zaświadczenie o zgodności przekształcenia transgranicznego z prawem krajowym. To dokument potwierdzający legalność procesu.
Jest to jeden z bardziej skomplikowanych etapów w przypadku przekształcania polskiej spółki.
Aby uzyskać zaświadczenie, konieczne jest przedstawienie szeregu dokumentów
Do wniosku należy dołączyć, oprócz dokumentów wcześniej wymienionych, m.in.:
• opinię przedstawicieli pracowników, a w braku takich przedstawicieli - pracowników, jeżeli zarząd otrzymał ją w odpowiednim czasie;
• opinię biegłego albo odpis zgody wszystkich wspólników spółki przekształcanej na odstąpienie od wymogu badania planu przekształcenia transgranicznego przez biegłego i sporządzenia przez niego opinii,
• uwagi pracowników dotyczące planu przekształcenia transgranicznego
• odpis uchwały o przekształceniu transgranicznym;
• oświadczenie podpisane przez wszystkich członków zarządu, że uchwała o przekształceniu transgranicznym nie została zaskarżona w wyznaczonym terminie albo powództwo o jej zaskarżenie zostało prawomocnie oddalone bądź odrzucone, albo minął termin do wniesienia środka odwoławczego
• odpis oświadczenia o zrzeczeniu się na piśmie przez wszystkich uprawnionych prawa zaskarżenia uchwały o przekształceniu transgranicznym
• oświadczenie podpisane przez wszystkich członków zarządu o sposobie realizacji uprawnień wierzycieli i wspólników wynikających z przepisów prawa oraz uchwały o przekształceniu transgranicznym;
• oświadczenie zarządu dotyczące celu przekształcenia transgranicznego,
• oświadczenie zarządu dotyczące miejsca rzeczywistego zarządzania lub działalności gospodarczej spółki po dniu przekształcenia;
• oświadczenie zarządu o tym, czy rozpoczęło się postępowanie dotyczące uczestnictwa pracowników, jeżeli wymagają tego odrębne przepisy;
• zaświadczenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o liczbie ubezpieczonych i o niezaleganiu w opłacaniu składek, na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o wydanie zaświadczenia.
W ramach tego procesu konieczne jest też złożenie wniosku o wydanie opinii przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej.
W ramach tej procedury Szef KAS dokonuje oceny, czy nie istnieje uzasadnione przypuszczenie, że dokonanie transgranicznego przekształcenia, spółki może stanowić czynność związaną z unikaniem opodatkowania. , lub czynność transgraniczna może być przedmiotem decyzji wydanej z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.
Dodatkowo Szef KAS ocenia, czy transgraniczne przekształcenie może stanowić nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.
Mimo że proces transgranicznego przekształcenia spółek jest zazwyczaj neutralny pod względem podatkowym, istnieje ważna kwestia, którą przedsiębiorcy powinni wziąć pod uwagę. Chodzi o opodatkowanie niezrealizowanych zysków spółki przekształcanej (tzw. exit tax).
W przypadku przekształceń transgranicznych, spółka może zmieniać swoje miejsce opodatkowania. To oznacza, że niezrealizowane zyski spółki, które byłyby opodatkowane w pierwotnym kraju siedziby, będą podlegały opodatkowaniu od niezrealizowanych zysków (19%).
Zgodnie z art. 19 ustawy o CIT, u podatników, u których przychody osiągnięte w roku podatkowym nie przekroczyły 2 000 000 euro, podatek wynosi 9% (zamiast 19%) podstawy opodatkowania (od przychodów innych niż z zysków kapitałowych).
Jest jednak ograniczenie dotyczące reorganizacji. Jeżeli podatnik został utworzony w wyniku przekształcenia, nie może on stosować obniżonej stawki w roku podatkowym, w którym rozpoczął działalność, oraz w roku podatkowym bezpośrednio po nim następującym.
To ograniczenie nie dotyczy jednak m.in. przekształcenia spółki posiadającej osobowość prawną w spółkę posiadającą osobowość prawną. Zatem, przykładowo, spółka z o.o. przekształcająca się w spółkę akcyjną, dalej może korzystać z benefitu mniejszego opodatkowania.
Wydaje się zatem, że skoro przepisy o przekształceniu dotyczą spółek kapitałowych i te z zasady posiadają odrębną osobowość prawną, to takie przekształcenie transgraniczne nie będzie stało na przeszkodzie w wyborze obniżonej stawki opodatkowania.
Nowe przepisy dotyczące transgranicznych przekształceń spółek otwierają przed przedsiębiorcami nowe możliwości. Jednakże proces ten jest skomplikowany i wymaga starannej przygotowania oraz spełnienia wielu formalnych wymogów. Dla pewności co do przepisów i procedur zawsze warto skonsultować się z doświadczonym prawnikiem.
Mam nadzieję, że ten artykuł jest dla Ciebie przydatny. Jeśli masz jakieś dodatkowe pytania lub potrzebujesz więcej informacji, śmiało pytaj.
===========================