Uwaga wstępna: artykuł opiera się o projekt zmian do kodeksu spółek handlowych, przyjęty przez rząd i zgłoszony do Sejmu. Należy liczyć się, że na dalszej drodze legislacyjnej może dojść do uchwalenia zmian.

Podział przez wyodrębnienie

Zgodnie z planowanymi zmianami do polskiego systemu prawnego ma być wprowadzony nowy typ podziału – podział przez wyodrębnienie (ang. division by separation). Może być on w praktyce często wykorzystywany, szczególnie do transakcji mających za przedmiot zorganizowaną część przedsiębiorstwa.

Różnica z dotychczasowym podziałem przez wydzielenie polega na tym, że to spółka dzielona obejmuje udziały w spółce, do której trafi majątek z podziału (czyli tak jak to funkcjonowało dotychczas przy aporcie). Przy podziale przez wydzielenie, to wspólnicy spółki dzielonej otrzymywali udziały w podmiocie, na który został przeniesiony majątek. Zatem:

• Podział przez wyodrębnienie – właścicielem spółka dzielona

• Podział przez wydzielenie – właścicielem wspólnik spółki dzielonej

>>> Tutaj szerzej o procedurze podziału przez wyodrębnienie i różnicach między tym typem podziału a aportem lub wyodrębnieniem <<<

Transgraniczne czynności

Zmiany zmierzają również do umożliwienia operacji transgranicznych na rynku unijnym – podziałów, przekształceń i połączeń.

Podział transgraniczny może być dokonany przez przeniesienie majątku spółki dzielonej na nowo zawiązaną spółkę lub spółki. Nie ma zatem możliwości na dokonanie podziału do spółki istniejącej. Nie ma jednak ograniczeń w zakresie typu podziału do nowej spółki – może być to również podział przez wydzielenie lub wyodrębnienie, co jednocześnie umożliwia dalsze kontynuowanie działalności przez dotychczasową spółkę dzieloną.

>>> Tutaj szerzej o transgranicznym podziale, procedurze i obowiązkach <<<

W szczególności wśród zmian wyróżnia się konieczność uzyskania opinii podatkowej potwierdzającej zgodność podziału pod katem podatkowym z prawem krajowym.

>>> Więcej o zaświadczeniu o zgodności z prawem podziału transgranicznego tutaj <<<

Oddział spółki zagranicznej w Polsce

Przedsiębiorcy zagraniczni częstokroć tworzyli i dalej tworzą w Polsce oddziały swoich zagraniczny przedsiębiorstw, jako jedną z możliwości wejścia na polski rynek.

Oddział to wydzielona organizacyjnie część działalności ze spółki, który może prowadzić działalność tylko w zakresie takim, jaki jest prowadzony przez spółkę główną. Jest traktowana jako odrębny zakład pracy, musi prowadzić księgi rachunkowe zgodnie z polskimi zasadami i ustawą o rachunkowości, może mieć swój NIP do celów pracowniczych (składki) oraz NIP wspólny ze spółką macierzystą do celów VAT i CIT.

Co do VAT - czynności wykonywane pomiędzy oddziałem a macierzystym podmiotem zagranicznym mają charakter tzw. czynności wewnątrzzakładowych, niepodlegających opodatkowaniu VAT.

Oddział musi przygotować sprawozdanie finansowe zgodnie z polskimi przepisami.

Oddział nie posiada jednak osobowości prawnej – za jego zobowiązania, w tym zobowiązania podatkowe, odpowiada spółka główna.

Brak osobowości prawnej powoduje również, że oddział nie ma zdolności procesowej, chyba że chodzi o roszczenia pracownicze.

To spółka macierzysta jest podatnikiem VAT i CIT.

Przeniesienie oddziałów do odrębnych podmiotów

W ramach niektórych organizacji oddziały mogły rozwinąć swoją działalność na taką skalę, że niezasadne byłoby ich dalsze trzymanie w tej formie. W szczególności dla niektórych podmiotów problematyczne może być ponoszenie odpowiedzialności za oddział, który od dawna funkcjonuje jak odrębny byt w wewnętrznej strukturze.

Dotychczas przeniesienie takiego majątku z kraju spółki macierzystej do kraju oddziału wiązało się z szeregiem problemów natury prawnej (w szczególności brak sukcesji generalnej w przypadku aportu) jak i podatkowej.

Wydaje się, że wraz z nowymi narzędziami prawnymi spółki na terenie Unii Europejskiej zyskają optymalny prawnie i podatkowo sposób, na przenoszenie oddziałów do krajów, w których dany oddział prowadzi swoją działalność. I to zarówno do przenoszenia oddziałów spółek zagranicznych do Polski, jak i oddziałów polskich spółek za granicą.

Każdorazowo należy oczywiście przeanalizować skutki takiej czynności oraz ryzyka związane z procesem uzyskiwania zaświadczeń pod podział. Niemniej przenoszenie oddziałów do krajów faktycznej działalności wydaje się być idealnym przykładem na zastosowanie nowych możliwości w praktyce.

‍