Aport przedsiębiorstwa w spadku może być neutralny podatkowo dla spadkobierców. I to pomimo tego, że ich wkładem nie jest przedsiębiorstwo, tylko udział w tym przedsiębiorstwie. Organy podatkowe zauważają jednak wyjątkowość sytuacji związanej z tą transakcją.
„Ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw” faktycznie wprowadziła ułatwienia. Jej główną korzyścią jest to, że daje czas spadkobiercom na podjęcie decyzji, w jaki sposób kontynuować działalność otrzymaną w spadku po zmarłym przedsiębiorcy.
Gdy jest kilku spadkobierców, takim optymalnym rozwiązaniem może być wniesienie tego przedsiębiorstwa do spółki, np. spółki z o.o. Jakie będą jednak skutki podatkowe takiego ruchu?
Na początek warto wskazać, że co do zasady czynność mająca za przedmiot przedsiębiorstwo powinna być neutralna podatkowo. Przedsiębiorstwo czyli jak wskazują organy podatkowe, „ogół praw podmiotowych, stosunków faktycznych (np. zakresu i walorów dostawców i klienteli, czyli odbiorców, opinii o przedsiębiorstwie, czyli jego renomy, lokalizacji, stopnia ściągalności jego wierzytelności, środków pieniężnych, udziałów) oraz różnych innych wartości (np. systemu organizacyjnego, doświadczeń w zakresie działalności przedsiębiorstwa, jakości znanej i stosowanej technologii itd.), jakie prowadzący przedsiębiorstwo (jego właściciel) sam lub ze współpracującymi osobami wiąże w zorganizowany zespół majątkowy.” (0114-KDIP3-1.4011.899.2022.1.AK)
Niemniej w tego typu sprawach każdy ze spadkobierców nie wnosi przedsiębiorstwa. Wnosi udział w tym przedsiębiorstwie, a zatem ma zamiar przekazać część, a nie całość przedsiębiorstwa w spadku.
Udział w przedsiębiorstwie nie posiada cech fizycznie wyodrębnionych samodzielnych składników majątkowych i niemajątkowych, tym samym nie może być uznany za przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55[1] Kodeksu cywilnego, ani też zorganizowaną jego część. Każdy może rozporządzać swoim udziałem w oderwaniu od pozostałych współwłaścicieli. Nie dochodzi przy tym do fizycznego wyodrębnienia masy majątkowej stanowiącej tę współwłasność.
Ale…
Organy podatkowe dość jednoznacznie zauważają wyjątkowość sytuacji związane z aportem przedsiębiorstwa w spadku, w sytuacji gdy wszyscy właściciele udziałów postanowią je wnieść do jednego podmiotu. Zgodnie z ustawą o zarządzie sukcesyjnym z chwilą nabycia przedsiębiorstwa w spadku w całości przez jedną osobę zarząd sukcesyjny wygasa.
Kilka cytatów z powtarzających się w wydawanych interpretacjach podatkowych akapitów:
„Nie można jednak w przedmiotowej konkretnej sprawie pominąć specyficznych regulacji wynikających z ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej.”
„Celem wprowadzenia tych przepisów było zachowanie ciągłości prowadzenia przedsiębiorstwa w okresie, gdy trwają jeszcze procedury spadkowe. Ustawa obejmuje kwestie tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy wykonującego we własnym imieniu działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG oraz kontynuowania tej działalności gospodarczej.”
„Podsumowując - mając na uwadze istotę ustawy o zarządzie sukcesyjnym należy uznać, że wniesienie całości udziałów w Przedsiębiorstwie w spadku przez wszystkich Spadkobierców do utworzonej przez Nich Spółki stanowiące całość Przedsiębiorstwa w spadku zdolnego do kontynuowania działalności gospodarczej tego przedsiębiorstwa, będzie podlegać wyłączeniu od opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT.”
Zatem aport tego przedsiębiorstwa będzie neutralny do celów VAT jak i PIT.
Warto pamiętać, że dla zachowania neutralności w zakresie podatku PIT konieczne jest jeszcze spełnienie innego warunku. Spółka musi przejąć dla celów podatkowych składniki majątku wchodzące w skład przedsiębiorstwa w spadku w wartości wynikającej z ksiąg podatkowych przedsiębiorstwa w spadku. Dopiero wtedy przychód z wniesienia wkładu niepieniężnego do spółki z o.o. będzie podlegał zwolnieniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 109 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Sygnatury przykładowych interpretacji podatkowych w tym temacie:
0114-KDIP1-3.4012.2.2023.2.AMA
0114-KDIP1-3.4012.452.2022.1.PRM
0114-KDIP3-1.4011.899.2022.1.AK
0114-KDIP3-1.4011.19.2023.2.MG
0112-KDIL1-3.4012.443.2021.5.KK
Powyższe nie dotyczy sytuacji, gdy powołany do spadku jest tylko jeden spadkobierca. Wydaje się, że w tym zakresie istnieje swoista luka prawna, gdyż na bazie ustawy o zarządzie sukcesyjnym ten jedyny spadkobierca nie może dokonać takiego aportu. Dlaczego?
Wszystko przez wprowadzone rozwiązania. Aportu mogą dokonać jedynie właściciele przedsiębiorstwa w spadku. Właścicielem jest np. osoba, która uzyskała prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.
W sytuacji gdy jest to jeden podmiot z chwilą gdy staje się on właścicielem przedsiębiorstwa w spadku to wygasa zarząd - wygasa, bo doszło do nabycia przedsiębiorstwa w całości przez jednego spadkobiercę (art. 59 ust. 1 pkt. 2) ustawy o zarządzie sukcesyjnym). Skoro wygasa zarząd sukcesyjny nie można mówić o właścicielu przedsiębiorstwa w spadku - nie ma bowiem już przedsiębiorstwa w spadku, tylko zwykłe przedsiębiorstwo, które nabył spadkobierca na bazie sukcesji generalnej. I jakkolwiek nie ma tu luki prawnej w tym znaczeniu, że brak regulacji (regulacja jest - sukcesja generalna na bazie przepisów kodeksu cywilnego), to jednak jest pewne ograniczenie w dostępnych opcjach dla jednego spadkobiercy w stosunku do sytuacji, gdy tych spadkobierców jest co najmniej dwóch.
===========================
