Istotą tego sposobu opodatkowania jest płacenie podatku dopiero w momencie wypłaty zysku do wspólników. Zasadniczo prowadzi to do istotnej poprawy płynności finansowej w spółkach.
Dodatkowo, polski „estoński CIT” oznacza dla wspólników oszczędności w postaci niższych podatków przy łącznym zsumowaniu podatku CIT i PIT (dla małego podatnika 20% w porównaniu do 26,29% w klasycznym CIT, zaś dla pozostałych spółek różnica to 25% w estońskim CIT zamiast 34,39% w klasycznym CIT).
„Estoński CIT” to potoczna nazwa na możliwy do wyboru przez niektóre spółki sposób opodatkowania. Formalna nazwa to „ryczałt od dochodów spółek” i jest ona uregulowana w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawa o CIT).
„Estoński”, bo nawiązujący do wprowadzonego w 2000 roku sposobu opodatkowania w Estonii.
Istotą tego sposobu opodatkowania jest płacenie podatku dopiero w momencie wypłaty zysku do wspólników. Zasadniczo prowadzi to do istotnej poprawy płynności finansowej w spółkach.
Dodatkowo, polski „estoński CIT” oznacza dla wspólników oszczędności w postaci niższych podatków przy łącznym zsumowaniu podatku CIT i PIT (dla małego podatnika 20% w porównaniu do 26,29% w klasycznym CIT, zaś dla pozostałych spółek różnica to 25% w estońskim CIT zamiast 34,39% w klasycznym CIT).
Wejście w estoński CIT następuje poprzez złożenie zawiadomienia o wyborze tej formy opodatkowania. Wejście deklaruje się na okres 4 lat podatkowych, ale można również wyjść z niego przed upływem tego okresu. Jeżeli podatnik nie podejmie żadnych czynności to okres opodatkowania ryczałtem będzie się automatycznie przedłużał na kolejne okresy 4-letnie.
Aby wejść w reżim opodatkowania estońskim CIT należy spełniać warunki określone w ustawie.
Pierwszy podstawowy warunek to prowadzenie działalności w określonej formie: spółki komandytowej, spółki komandytowo-akcyjnej, spółki z o.o., prostej spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej.
Inne firmy, prowadzone w innych formach (jednoosobowa działalność gospodarcza, spółka cywilna, spółka jawna) mogą najpierw się przekształcić, a następnie wybrać ten reżim opodatkowania. Należy wtedy pamiętać o ustaleniu ewentualnego „dochodu z przekształcenia”.
Inny warunek to prosta struktura – wspólnikami spółki mogą być wyłącznie osoby fizyczne. Spółka nie może też posiadać udziałów w innych podmiotach (spółkach, funduszach, instytucjach wspólnego inwestowania, fundacjach, trustach lub na podstawie powiernictwa).
Spółka musi również prowadzić „aktywną” działalność. Z estońskiego CIT wykluczone są podmioty, u których więcej niż 50% przychodów pochodzi z pasywnych zarobków.
Ustawa te pasywne zarobki definiuje jako przychody z: wierzytelności, z odsetek i pożytków od wszelkiego rodzaju pożyczek, z części odsetkowej raty leasingowej, z poręczeń i gwarancji, z praw autorskich lub praw własności przemysłowej, w tym z tytułu zbycia tych praw, ze zbycia i realizacji praw z instrumentów finansowych, z transakcji z podmiotami powiązanymi – w przypadku gdy w związku z tymi transakcjami nie jest wytwarzana wartość dodana pod względem ekonomicznym lub wartość ta jest znikoma.
Spółka musi również zatrudniać przynajmniej 3 osoby (z wyłączeniem wspólników i akcjonariuszy) na umowę o pracę przez okres co najmniej 300 dni w roku podatkowym (a jeżeli nie jest to pełen rok to 82% dni).
Ewentualnie, w przypadku osób zatrudnionych w oparciu o umowy cywilnoprawne, wydatki na wynagrodzenie muszą wynosić przynajmniej 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia.
Dla małych podatników i podmiotów rozpoczynających działalność przewidziane są łagodniejsze warunki związane z zatrudnieniem na start.
Spółka musi sporządzać sprawozdania finansowe na podstawie krajowych standardów rachunkowości, a nie tzw. MSR (międzynarodowych standardów rachunkowości).
Z estońskiego CIT wyłączone są podmioty, które: i) są przedsiębiorstwem finansowym w rozumieniu ustawy o CIT, ii) udzielają konsumentom kredytów, iii) osiągają dochody z działalności gospodarczej prowadzonej na terenie specjalnej strefy ekonomicznej lub określonej w decyzji o wsparciu nowych inwestycji, iv) zostały postawione w stan upadłości lub likwidacji (przy czym postępowanie restrukturyzacyjne nie wyklucza z wejścia w ten sposób opodatkowania).
Istnieje jeszcze jedna kategoria czynności, które należy mieć na uwadze: w przypadku dokonania przez spółkę określonych w ustawie reorganizacji, musi ona przejść okres karencji, czyli określony czas, w którym nie będzie mogła wybrać estońskiego CIT.
Czas karencji to:
i) Dla podatników, którzy zostali utworzeni w wyniku reorganizacji: dwa lata podatkowe, ale nie krócej niż 24 miesiące od dnia utworzenia.
ii) Dla podatników, którzy dokonali reorganizacji: dwa lata podatkowe, ale nie krócej niż 24 miesiące od dnia reorganizacji.
Przez reorganizacje ustawa rozumie, w uproszczeniu: połączenia, podziały, aporty przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części lub składniki przedsiębiorstwa o wartości powyżej 10.000 euro. Warto jednak zawsze przeanalizować z przepisami, czy dana czynności czy sposób reorganizacji faktycznie wykluczają wejście w estoński CIT.
Przede wszystkim należy łożyć do właściwego urzędu skarbowego zawiadomienie o wyborze opodatkowania ryczałtem na formularzu ZAW-RD.
Termin: do końca pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego, w którym spółka ma być opodatkowana estońskim CIT.
Przykład: Jeżeli spółka planuje wejść w estoński CIT z dniem 1 sierpnia 2022 r., to zawiadomienie powinno być złożone do dnia 31 sierpnia 2022 roku.
Wspólnicy , którzy bezpośrednio lub przez podmioty powiązane współpracują ze spółką na estońskim CIT, powinni złożyć oświadczenie OSW-RD – do spółki.
Przy wejściu w trakcie roku podatkowego należy zamknąć księgi rachunkowe i sporządzić sprawozdanie finansowe za zamknięty rok podatkowy.
Przykład: spółka zamierza wejść w estoński CIT od 1 grudnia 2022 roku. W takim wypadku:
i) zamknięcie ksiąg rachunkowych nastąpi na dzień na dzień 30 listopada 2022 roku;
ii) będzie to również oznaczało obowiązek spółki sporządzenia sprawozdania finansowego, za okres od 1 stycznia 2022 r. do 30 listopada 2022 roku.
iii) ponadto Spółka będzie musiała złożyć zeznanie podatkowe CIT-8 za rok podatkowy trwający od 1 stycznia 2022 r. do 30 listopada 2022 roku.
Jeżeli spółka posiada różnice między rachunkowością bilansową a podatkową lub powstała z przekształcenia to w ramach zeznania rocznego CIT-8 należy dołączyć informację CIT/KW.
CIT/KW obejmuje informację o korekcie wstępnej i dochodzie z przekształcenia
W spółce jako minimum należy wyodrębnić w ewidencji rachunkowej pozycje istotne z punktu widzenia estońskiego CIT:
i) kwoty zysków niepodzielonych i podzielonych oraz
ii) kwoty niepokrytych strat z lat poprzedzających okres opodatkowania estońskim CIT.
Zyski lub straty w okresu trwania w estońskim CIT należy ewidencjonować osobno.
W przypadku zmiany statusu podatnika (np. utraty statusu małego podatnika) zyski osiągane przez zmianą i po zmianie należy ewidencjonować osobno.
Ze względów dowodowych warto również wyodrębnić transakcje z podmiotami powiązanymi (w szczególności wydatki i koszty, które są ukrytymi zyskami), wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą, przejmowane składniki majątku (jako element, który może doprowadzić do przymusowego wyjścia z estońskiego CIT).
Wysokość ryczałtu to 10% podstawy opodatkowania (w przypadku małego podatnika oraz podatnika rozpoczynającego prowadzenie działalności) i 20% w przypadku innych podatników.
Podstawowym dochodem podlegającym opodatkowaniu jest dochód z dystrybułowanych zysków (tzw. dochód z tytułu podzielonego zysku i dochód z tytułu zysku przeznaczonego na pokrycie strat). Co ważne, zapłacony ryczałt z dochodu z podzielonego zysku obniża wysokość podatku płaconego przez wspólników. Mechanizm polega na tym, że 90% zapłaconego CIT odlicza się od obliczonego podatku PIT (dla małych podatników i rozpoczynających działalność; pozostali odliczają 70%).
Są również jeszcze inne podstawy opodatkowania. Ponieważ zasada w estońskim CIT to brak prowadzenia rachunkowości podatkowej i oparcie rozliczeń o kategorie księgowe, wprowadzono również inne kategorie opodatkowanych dochodów. Opodatkowaniu ryczałtem podlega zatem również dochód odpowiadający:
i) wysokości ukrytych zysków (dochód z tytułu ukrytych zysków)
ii) wysokości wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą (dochód z tytułu wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą);
iii) nadwyżce wartości rynkowej składników przejmowanego majątku lub wniesionego w drodze wkładu niepieniężnego ponad wartość podatkową tych składników (dochód z tytułu zmiany wartości składników majątku) - w przypadku łączenia, podziału, przekształcenia podmiotów lub wniesienia w drodze wkładu niepieniężnego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części;
iv) sumie zysków netto osiągniętych w każdym roku podatkowym stosowania opodatkowania ryczałtem w części, w jakiej te zyski nie były zyskami podzielonymi lub nie zostały przeznaczone na pokrycie straty (dochód z tytułu zysku netto) - w przypadku podatnika, który zakończył opodatkowanie ryczałtem;
wartości przychodów i kosztów podlegających zgodnie z przepisami o rachunkowości zarachowaniu w roku podatkowym i uwzględnieniu w zysku (stracie) netto, które nie zostały uwzględnione w tym zysku (stracie) netto (dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych).
Co do zasady wejście w estoński CIT następuję na 4 lata podatkowe.
Wychodząc w trakcie tych czterech lat lub po ich upływie można albo dokonać jednorazowego rozliczenia i zapłacić podatek od całości zysków wypracowanych w trakcie opodatkowania ryczałtem, albo dalej stosować zasady z estońskiego CIT – czyli płacić podatek (w wysokości stawki opodatkowania, która obowiązywała w okresie rozliczania się estońskim CIT) w momencie dystrybucji zysków osiągniętych w czasie, gdy spółka była w estońskim CIT.
Możliwe jest również utracenie prawa do opodatkowania estońskim CIT.
Nastąpi to wtedy, gdy Spółka:
i) złoży rezygnację z opodatkowania ryczałtem;
ii) nie spełni któregoś z warunków do opodatkowania ryczałtem;
iii) nie będzie prowadziła ksiąg podatkowych w sposób pozwalający na określenie wyniku finansowego netto w rozumieniu ustawy o rachunkowości;
iv) przeprowadzi reorganizację polegającą na łączeniu, podziale lub aporcie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części.
===========================
