Od 1 lipca 2021 roku przedsiębiorcy mają możliwość prowadzenia działalności w formie prostej spółki akcyjnej (PSA). Z założenia forma ta miała dać zdecydowanie większą swobodę przy określaniu zasad jej funkcjonowania w porównaniu do spółki zoo czy akcyjnej. Jak zatem przebiega to w praktyce? Jakie szczególne rozwiązania można wdrożyć w PSA, których nie można wdrożyć nigdzie indziej?
Do końca 2022 roku założono ok. 1,2 tys. firm w formie Prostej Spółki Akcyjnej.* Powoli, powoli pojawia się ona w świadomości przedsiębiorców, czy notariuszy (którzy mogą prowadzić rejestr akcjonariuszy takiej spółki). Jako główne benefity tej formy strona rządowa wskazuje następujące elementy**:
„PSA jest łatwiej założyć niż klasyczną spółkę akcyjną, łatwiej będzie też ją rozwiązać. To bardzo ważne dla młodych firm lub osób, które dopiero planują otworzyć biznes, w tym dla innowacyjnych startupów. Z ich punktu widzenia kluczowe zasady PSA to:
• bardzo niski kapitał akcyjny wymagany przy zakładaniu spółki - 1 zł
• elastyczne podejście do organów spółki, w tym możliwość powołania rady dyrektorów, która łączy cechy zarządu i rady nadzorczej
• prostsze procedury i większa swoboda w podejmowaniu uchwał zdalnie, przy pomocy poczty elektronicznej czy komunikatorów internetowych
• większa elastyczność, jeśli chodzi o rodzaje akcji i zasady działania spółki, w tym akcje za pracę lub usługi
• możliwość założenia przez internet, w systemie S24
• rejestr akcjonariuszy w formie cyfrowej, prowadzony przez notariusza lub biuro maklerskie
• łatwiejsze dysponowanie środkami spółki - brak „zamrożonego” kapitału zakładowego
• proste zasady dotyczące likwidacji spółki i krótszy czas potrzebny na likwidację.”
Jak widać, elastyczność, prostota i swoboda są cechami bardzo podkreślanymi przez ustawodawcę. Czy praktyka potwierdza?
Jeżeli chcesz się dowiedzieć więcej na temat PSA - zachęcam do kontaktu
Widać, że akcjonariusze korzystają z większej swobody jak chodzi o uprzywilejowanie akcji. Oprócz możliwości znanych z innych form związanych z uprzywilejowaniem dot. dywidend (choć tu bez ograniczeń), głosów (bez ograniczeń) czy możliwości powoływania członków zarządu, na uwagę zasługuje zapis ograniczający rozwodnienie. Przykładowe postanowienia:
„Akcje serii AZ są akcjami założycielskimi. Emisja nowych akcji nie może naruszać minimalnego stosunku liczby głosów przypadających na akcje założycielskie do ogólnej liczby głosów przypadających na wszystkie akcje Spółki, który wynosi 75 do 25 procent liczby głosów. W przypadku emisji nowych akcji, która mogłaby naruszyć ten stosunek, liczba głosów z akcji założycielskich ulega odpowiedniemu zwiększeniu.”
„Akcjonariuszom posiadającym akcje uprzywilejowane serii AZ przysługuje prawo pierwszeństwa nabycia akcji przeznaczonych do zbycia.”
Różne ceny emisyjne poszczególnych serii akcji, brak wartości nominalnej, możliwość warunkowej emisji akcji czy wprowadzania ograniczeń w dysponowaniu tymi akcjami – te właściwości PSA pozwalają myśleć o niej, jako o bardzo dobrym wehikule dla wprowadzania programów motywacyjnych dla kluczowej kadry menedżerskiej.
Dodatkowo można ustalić że takie akcje PM będą podlegały dodatkowym ograniczeniom: czasowemu ograniczeniu sprzedaży („Lock-Up”), prawu pierwszeństwa przy sprzedaży, prawu przyłączenia (tag along) i przyciągnięcia (drag along), o czym więcej poniżej.
Zbywanie akcji Prostej Spółki Akcyjnej również jest bardzo proste. Nie jest wymagana żadna szczególna forma (np. podpis notarialnie poświadczony). Ba, wystarczy każda forma dokumentalna, co oznacza, że akcje można sprzedać np. poprzez Whatsapp.
„Zbycie lub obciążenie akcji powinno być dokonane w formie dokumentowej pod rygorem nieważności”
Formalnie jest proste, ale inwestorowi przystępującemu do spółki, może zależeć aby ograniczyć możliwość zbywania akcji przez założycieli. W PSA można ograniczyć zbywalność poszczególnych serii, np. tylko tych należących do założycieli.
„Do dnia [•] roku Założyciele powstrzymają się od zbywania lub obciążania akcji bez uprzedniej zgody Inwestora („Lock-up”), z zastrzeżeniem Uprawnionego Zbycia. Zgoda Inwestora wyrażana będzie w formie pisemnej pod rygorem nieważności.”
Inne często stosowane klauzule w PSA
Prawo przyłączenia (tag-along)
"Jeżeli Akcjonariusz zamierza zbyć Akcje na rzecz Nabywcy, Inwestor będzie uprawniony do przyłączenia się do Akcjonariusza i sprzedaży części posiadanych Akcji w takich samych proporcjach, w jakich Akcjonariusz zamierza sprzedać swoje sprzedawane Akcje („Przyłączane Akcje”) na rzecz Proponowanego nabywcy, na tych samych warunkach, w tym za tą samą cenę sprzedaży, oraz za te same korzyści gospodarcze, jakie otrzymał Akcjonariusz w zamian za sprzedawane Akcje („Prawo przyłączenia”). Inwestor może zrzec się przysługującego mu Prawa przyłączenia w związku z określoną sprzedażą sprzedawanych Akcji.”
Prawo przyciągnięcia (drag-along)
"Jeżeli akcjonariusze reprezentujący więcej niż 50% Akcji w Spółce („Przyciągający akcjonariusz”) zamierzają zbyć wszystkie posiadane Akcje na rzecz osoby trzeciej działającej w dobrej wierze („Proponowany Nabywca”), Przyciągający akcjonariusze będą mieli prawo zobowiązać wszystkich pozostałych akcjonariuszy („Przyciągany akcjonariusz”) do zbycia wszystkich posiadanych Akcji („Przyciągane Akcje”) na rzecz Proponowanego Nabywcy na tych samych warunkach co Przyciągający akcjonariusze, w tym za tą samą cenę sprzedaży za Akcję oraz za te same korzyści gospodarcze, jakie zostały określone w zawiadomieniu o przyciągnięciu („Prawo przyciągnięcia”).”
W PSA bardzo postawiono na możliwość realizowania uprawnień w formie zdalnej. Przykładowe stosowane klauzule
„Uchwały Zarządu zapadają w drodze głosowania na posiedzeniach Zarządu, w tym odbywanych w ramach wideokonferencji lub telekonferencji. Uchwały Zarządu mogą zostać również podjęte w drodze wymiany korespondencji między Członkami Zarządu (w tym za pomocą poczty elektronicznej przy wykorzystaniu adresów mailowych wpisanych do rejestru akcjonariuszy).”
„Dopuszcza się udział w Walnym Zgromadzeniu przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej”
„Udział akcjonariuszy lub ich pełnomocników w Walnym Zgromadzeniu odbywanym przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej, jak również wykonywanie przez nich prawa głosu, możliwe jest po zidentyfikowaniu przez Przewodniczącego Walnego Zgromadzenia tych Akcjonariuszy lub pełnomocników, za pomocą dowolnie wybranego przez Przewodniczącego Walnego Zgromadzenia sposobu, umożliwiającego należytą identyfikację, jak również przy zachowaniu bezpieczeństwa komunikacji elektronicznej.”
„Uchwały akcjonariuszy są podejmowane na Walnym Zgromadzeniu albo poza Walnym Zgromadzeniem: na piśmie albo przy wykorzystaniu poczty elektronicznej z użyciem adresów poczty elektronicznej wpisanych do rejestru akcjonariuszy.”
Istnieje możliwość ustalenia proporcji w podziale dywidendy niezależnie od wkładów i objętych akcji. Przykładowe postanowienie wyglądają następująco:
"Dywidendę rozdziela się pomiędzy akcjonariuszy w następującym stosunku: 1) akcjonariuszowi [•] przysługuje udział wynoszący 25%, 2) akcjonariuszowi [•] przysługuje udział wynoszący 25%, 3) akcjonariuszowi [•] przysługuje udział wynoszący 50%"
Możliwe jest wprowadzenie zasad dotyczących umorzenia akcji tylko w stosunku do określonej serii, co może mieć znaczenie dla inwestora w przypadku uregulowania współpracy z założycielami. Przykładowa klauzula:
„Umorzenie przymusowe dopuszczalne jest jedynie w przypadku zakończenia stosunku łączącego Akcjonariusza posiadającego akcje serii AZ ze Spółką na podstawie umowy o pracę lub innej umowy cywilnoprawnej, na podstawie której Założyciel świadczył usługi lub pracę na rzecz Spółki, zarówno w przypadku aktywnego rozwiązania ww. stosunku przez Założyciela jak również rozwiązania stosunku przez Spółkę ze względu na naruszenie przez Założyciela warunków umów łączących go ze Spółką.”
PSA dopuszcza możliwość uproszczonej emisji akcji – odpowiednika uproszczonego podwyższenia kapitału zakładowego w spółce zoo. Przykładowe zapisy:
Akcjonariusze mogą podjąć uchwałę o emisji nowych akcji bez zachowania przepisów o zmianie umowy spółki („Uproszczona Emisja”). Uchwała dotycząca uproszczonej emisji akcji zapada większością 90% głosów.
Uchwała Akcjonariuszy w przedmiocie Uproszczonej Emisji akcji może zostać podjęta w terminie do dnia 31 grudnia 2035 roku.
Łączna liczba wszystkich wyemitowanych akcji nie może przekroczyć 1.000.000 akcji.
Akcje wyemitowane w trybie uproszczonej emisji akcji mogą być uprzywilejowane, w ten sposób, że na jedną akcję przypadają dwa głosy.
Uchwała w przedmiocie Uproszczonej Emisji może wyłączać prawo poboru dotychczasowych akcjonariuszy.
Istnieje również możliwość wprowadzenia szczególnych regulacji dotyczących spadkobrania. Przykładowo:
Akcje nie są dziedziczne i w przypadku śmierci Akcjonariusza jego spadkobiercy nie wstępują na miejsce zmarłego Akcjonariusza do Spółki. Posiadane przez zmarłego Akcjonariusza Akcje wygasają z dniem jego śmierci.
Spadkobiercom Akcjonariusza w związku z wygaśnięciem akcji przysługuje wynagrodzenie równe [•].
Oprócz ustalenia wysokości kapitału akcyjnego w PSA na bardzo niskim poziomie w kwocie 1 zł, dodatkową zachętą do zakładania tych spółek było umożliwienie obejmowania akcji w zamian za świadczone usługi. Idąc za duchem czasu, mogą być to również np. publikacje postów, reelsów czy wpisów w mediach społecznościowych.
Przykładowi zapis brzmi wówczas:
Akcjonariusz [•] obejmuje: [•] akcji serii AZ o numerach od [•] do [•] oraz zobowiązuje się pokryć je wkładem niepieniężnym w postaci świadczenia pracy i/lub usług świadczonych w okresie [•] od dnia wpisu Spółki do rejestru w następującym zakresie: a) tworzenia Rolek (reels) na oficjalnym profilu Instagram [•] - minimum [•] razy w miesiącu, b) tworzenia wpisów (post) w postaci zdjęć wraz z odpowiednimi hasztagami na oficjalnym profilu Instagram [•] - minimum [•] razy w miesiącu, c) udzielenia wizerunku na wszelkie kampanie reklamowe [•]
Dużym plusem w porównaniu do spółki z o.o. jak i spółki akcyjnej jest kwestia likwidowania PSA. Daje ona zdecydowanie większą swobodę. Przykładowe zapisy:
„Cały majątek spółki może zostać przejęty przez oznaczonego Akcjonariusza (Akcjonariusza przejmującego), z obowiązkiem zaspokojenia wierzycieli i pozostałych akcjonariuszy, jeżeli przewiduje tak uchwała Walnego Zgromadzenia, podjęta większością 80% głosów, a sąd rejestrowy zezwoli na przejęcie."
„W przypadku likwidacji Spółki, majątek Spółki w likwidacji pozostały po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli, zostanie podzielony pomiędzy akcjonariuszu proporcjonalnie do posiadanych przez nich udziałów w dywidendzie, z zastrzeżeniem uprzywilejowania Założycieli w zakresie prawa do zwrotu kwoty równiej kwotom wniesionym tytułem wkładu do kapitału Spółki”
Widać zatem, że przedsiębiorcy korzystają z przyznanych im możliwości w ramach Prostej Spółki Akcyjnej. Przedstawione wyżej przykłady są oczywiście tylko niektórymi z pośród możliwych rozwiązań. Warto też dodać, że są to tylko wyciągi z umów, zatem każdorazowo wprowadzenie danej klauzuli musi być spójne z całością i niejednokrotnie uzupełnione procedurami dotyczącymi wykonania danego uprawnienia.
* źródło: Raport Transparent Data Medium.com https://medium.com/blog-transparent-data/polskie-firmy-2022-raport-b6e1f079eb37
** źródło: https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00168
===========================
